Tarihsel süreçte kültür kavramına getirilen ayrıştırıcı tanımlar gerek toplumlar arasındaki gerekse sınıflı toplumlar içindeki hiyerarşik yapıyı körüklemiştir. Modernleşme hareketleri ile birlikte uygarlaşmanın ölçüsü olarak anlaşılan kültür, bilimsel, sosyal, ekonomik ve sanatsal ağlardaki gelişmeler ve entelektüel çabalar ile ifadesini bulmuştur. Modernite ile ilişkili olarak kültür, Batılı perspektiften belirlenen bir kavram olagelmiştir. Kültürün modern Batılı anlamları, Batı’nın kendi uygarlık düzeyi ile belirlenen bir mükemmelleşmeyi ima etmiş; bu standarda uymayan kültürleri kapsam dışı bırakmıştır. Bunun yanı sıra Batılı yüksek kültürün entelektüel çerçevesinin gerisinde kalan toplumsal sınıflar da bu kültürel sınırlamadan nasibini almıştır. Modern sonrası dönemin kültürel çeşitliliği ve farklılıkları olumlayan çokkültürcü yapısı ile çoğulcu ortamı, kültürün bu sorunsal yapısını deşifre etmeye ve ona eleştirel yaklaşımlarda bulunmaya elverişli bir zemin yaratmıştır. Postmodern dönemin sanatı, kültürün sorunsal yapısını metaforik anlatımlarla eleştirmiş; bu bağlamda din kavramının ideolojik yapısı başlıca referans noktalarından biri olmuştur. Bu araştırmada, kültür sorunsalına sanatta dinsel metaforik anlatımlar üzerinden gerçekleştirilen yaklaşımlara odaklanmak amaçlanmıştır. Araştırma yöntemi kapsamında Türkçe ve yabancı dilde kaynaklar analiz edilmiş, gerekli görülen veriler konu bağlamında yorumlanmıştır. Konu, kültürün sorunsal yapısına dinî metaforik anlatımlarla başkaldırıyı örneklemeye uygun olduğu düşünülen sanatçıların eserleri ile detaylandırılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler ışığında, tarih boyunca kültürün ideolojik ve hiyerarşik yapısı ile paralellik sergileyen din kavramının, postmodern dönemin kültürel çeşitliği içinde bu ideolojik ve hiyerarşik çıkarımlardan uzaklaştığına dikkat çekilmiştir. Kültür kavramlaştırmalarının ve kültürel pratiklerin hiyerarşik yapısına eleştirel yaklaşımların, en etkili ve tartışmalı ifadesini, dinsel metaforik anlatımlarda bulduğu belirlenmiştir. Bu hususta, metafor kullanımının yanı sıra dinî öğretilerin ve kutsal metinlerin metafor üretmeye müsait yapısının; üretilen bu metaforların toplumsal ve ahlaki değerler karşıtı ifade biçimlerine dönüşmeye yazgılı oluşunun önemine dikkat çekilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kültür, Sanat, Dinsel metafor