İnsanlık tarihi ile yaşıt olan inanmalar ve buna bağlı olarak gelişen dinsel uygulamalar, Tanrı kavramı ile doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda Tanrı’nın ismi ya da akıllardaki biçimi her inanışta farklılaşsa da yaratıcı olarak inanılan Tanrı, her zaman kutsal kabul edilmiştir. Dünya üzerinde kalıcı izler bırakan insanoğlu, yaşamsal eylemlerinden biri olan sanatıyla da Tanrı’ya bağlılığını bildirmek istemiştir. Bu da Tanrı’yı ve o kültürün inancını sembolize eden eserlerin, yapıların, işaretlerin veya damgaların ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Türk ve İslam kültürünün yanı sıra başka inançlarda da önemli bir yeri olan “Tanrı” damgası, bu noktada karşımıza çıkmaktadır. Sembolik ve sanatsal değeri olan damga vurma geleneği, Türklerde boy damgalarının yanı sıra, bir kutsallık ifadesi olan “Tanrı-Tengri” damgası ile de kendini göstermektedir. Bu geleneğin izleri Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar hemen her türlü malzemede, doğrudan damga olarak ya da motifleşmiş biçimde karşımıza çıkmaktadır. Sembolizm kaynaklı bazı üretimler ve temsiller inanmaların gereklerinden birisidir. Bu simgeler zaman içerisinde savrulurken, anlamları değişmiş, unutulmuş veya anlamsızlaşmış olabilir. Fakat anladığımız kadarıyla, her sembol-damga ilk yapılışında yapan tarafından gayet anlamlıdır. Bu bakımdan hemen her türlü malzemede karşımıza çıkan Tanrı damgası eserlere rastgele ve manasız olarak yerleştirilmemiştir. Bu çalışmanın konusu, Türk kültüründe “Tanrı” kavramı ve sanata yansıyan Tanrı damgası üzerinedir.

Anahtar Kelimeler: Tanrı, damga, Türk, sanat, din