Ulakbilge - Sosyal Bilimler Dergisi
www.ulakbilge.com
Sayı 8, Sayı 52  2020/9  (ISSN: 2148-0451, E-ISSN: )
Serdal YERLİ, Fahrettin GEÇEN

NO Makale Adı
1587721230 NURİ İYEM RESİMLERİNDE DENGE UNSURU OLARAK SİMETRİ

Ele alınan araştırma konusunda özellikle soyut geometrik ve klasik resim tarzlarının vazgeçilmez unsurlarından biri olan dengenin (ve buna bağlı olarak simetri) Nuri İyem resimlerindeki ele alınışı ve resimlerine katkıları araştırılıp irdelenmiştir.Cumhuriyet dönemi önemli Türk sanatçılarından olan İyem'in resimlerine bu özel açıdan ele almak, sanatçıya daha kapsamlı bakmaya katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Resimde denge çok değişik yollarla elde edilebilir. İki boyutlu yüzeyde figürlerin sayısı,yeri, dağılımı eşit ağırlıkla kurulabilir. Denge arayışı öğelerin bu durumları dikkate alınarak belirlenir. Burada eserin soyut yâda figüratif olmasının önemi yoktur. Çünkü denge her türlü üslupta yapıt için gereklidir. Bir tasarım simetrik denge ve asimetrik denge olmak üzere iki farklı denge içinde düzenlenebilir. Simetrik dengede; şekil, yön ve mekânda iki yana, iyi orantılanmış ve dengelenmiş parçaların oluşturduğu genel yapı akla gelir. Ayrıca hayali çizgi ya da düzlemle ayrılmış iki yönlü biçim benzerliği de simetrik olarak tanımlanabilir. Birbirine eşit sıralanmış olarak kurulan bu denge, simetrik öğelerin hiçbir değişime olanak tanımayacak ölçüde kurgulanmasıdır. Simetrik denge, kesin kararlı oturmuş kompozisyonu oluşturur. Nuri İyem Sağlam desen temelli figüratif resim anlayışının Türkiye deki önemli temsilcilerindendir. İkinci dünya savaşı sonrasında Türk resminde Bezaine, Manassier çıkışlı geometrik soyut egemen olur. Dönemin birçok sanatçısı gibi sanat yaşamına figüratif başlayan İyem’de bir dönem soyut çizimlere yönelmiş ardından tekrar figüre yönelmiştir. Bu yolculuk onun resimlerindeki simetriyi oluşturan lekelerini etkilemiştir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Ayrıca verilere ulaşmak için kitap, tez, makaleler incelenmiştir. Araştırmanın amacı ise Nuri İyem’in yaptığı portre çalışmalarında dengeyi kurmak için simetrik etkiyi nasıl kullandığını ortaya çıkarmaktır. Nuri İyem’in cepheden yani tam karşıdan çizilen ve yüzdeki simetriyi baskın şekilde öne çıkaran portreleri ele alınmıştır. Önden bakışla gerçekleştirilen portrelerinde gözler başta olmak üzere, yüzün içinde başlayan simetrik formların fonda devam eden etkilerinin izi sürülmüş ve sonuç olarak doğayla bütünleştirdiği Anadolu insanını tuvale aktarmada dokuda olduğu gibi, doğanın içinde var olan denge unsurunu da yoğun ve başarılı şekilde kullandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Nuri İyem, simetri, denge, Türk resim sanatı