Ulakbilge - Sosyal Bilimler Dergisi
www.ulakbilge.com
Cilt 7, Sayı 43  2019/12  (ISSN: 2148-0451, E-ISSN: )
Reyhan ULUDAĞ ERASLAN

NO Makale Adı
1574335014 GÖZETİM TOPLUMU ALGISINA SANATSAL TEPKİLER

Yüzyıllardır “iktidarların en önemli araçlarından birisi olan “gözetim”in kökleri çok eskilere kadar gitmektedir. Asıl ağırlığını ise modern zamanlarda hissettirmeye başlamıştır. Özellikle ulus devletlerin ve büyük ölçekli bürokratik örgütlerin gelişimine paralel olarak gözetim de yaygınlaşmıştır. Sanatçılar yüzyıllardır eserleri ile bilinçli ya da bilinçsiz gözetime maruz kalma halimize tepkisel işler üretmişlerdir. Yirmi birinci yüzyılda, çağdaş metropoller güvenlik ve kamusal emniyet adı altında sürekli bir görsel elektronik gözetime maruz kalmaktadır. Bu bağlamda artık hepimiz kamusal mekânlarda, MOBESE kameralarının arkasında görünmez izleyiciler tarafından sürekli olarak izlenmekteyiz. Toplum üzerinde güç uygulamaya yönelik bu sistemin temelleri Jeremy ntham’ın Panoptikon tasarımına dayanmaktadır. Bugün, Bentham’ın on sekizinci yüzyıl tasarımı olan Panoptikon, artık kentsel ölçeğe karışmış ve elektronik gözetim kameraları ile yer değiştirmiştir. Panoptikon’daki gözetim kulesi ve gardiyanlar merkez kontrol odası ve kameralara denk gelmektedir. Olağan kentli görünmez gardiyanlar tarafından kamera aracılığı ile izlenmekte; gözetleyenler ise, görünmez kılınmaktadır. Yüzyıllardır süren gözetim toplumu algısına sanatçılar da eserleri ile tepkide bulunmuşlardır. Bu makalede gözetimin, günümüze kadar biçim ve boyut değiştirerek fiziki ve sosyal yaşamımızı etkilemesi irdelenerek sanatçıların konu ile ilgili yapmış oldukları örnek eserlerle gözetim tolumu algısı anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Gözetim, Panoptikon, Mobese Kameraları, sanatçılar