XVI. Yüzyıl ile başlayan Askeri Devrim ve Dönüşüm, bir çok ordunun silah ve harp düzeni unsurunu etkilediği gibi Osmanlı ve Memlük Devletlerini de etkilemiştir. Anadolu, Balkanlar ve Ortadoğu'da yükselen bir güç haline gelen Osmanlı Devleti, Batı'daki seferlerinde arkadan vurulma ihtimalini ortadan kaldırmak için İran ve Mısır üzerine seferler düzenlemiştir. Yapılan seferlerde devrin ateşli silah teknolojisini bilare savaş meydanlarında takip eden Osmanlı Devleti, ateşli silahları kendi ordusuna uyumlu hale getirecek yeni teknolojiler ve imalat usulleri geliştirmiştir. Ancak Osmanlı'nın bu gelişmeleri takibi karşısında Portekiz ve Rodos tehdidi ile karşı karşıya bulunan Memlük Devleti'nin ateşli silahlara kayıtsız kaldığını düşünmek, herhalde büyük bir yanılgı olacaktır. Osmanlı Ordusunun Batı üzerine yaptığı saldırı savaşlarında topu ve tüfeği hücum maksatlı kullanmasına karşılık, bölgesel bir devlet durumunda olan Memlükler, söz konusu silahları savunma maksatlı kullanmış ve harp düzenini bu minvalde teşkil etmiştir. Mevcut eserlerin çok fazla değinmediği bir diğer mesele olan istihbarat kavramı da savaşın Osmanlılar tarafından kazanılmasında birincil faktör olmuştur. Nitekim I.Selim Tumanbay'ın Kahire'de ki planlarını istihbarat ağı sayesinde öğrenmiştir. Tüm bu gelişmelerin haricinde, söz konusu iki devletin askeri yönlerinden ziyade devlet teşkilatlanmalarına baktığımızda, Osmanlı'nın Memlükler'e nazaran daha merkeziyetçi bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Memlük Sultanlarının üst katmandaki kuvvetli Memlük Emirlerinin tepkilerine karşı gelecek siyasi bir otoritesinin bulunmayışı, Memlük ordu teşkilatının askeri bir kast sistemi (süvari birliklerinin gavur icadı kullanmayı reddetmesi) şeklinde teşekkül etmiş olmasına karşılık, Osmanlı Sultanının mutlak merkeziyetçi bir politika gütmesi, seyfiye ve ilmiye sınıfları içerisinde etkisini ve yetkisini kullanma gücü, dolayısıyla ordusunun tüm birliklerini uygun gördüğü silahlar ile donatması, ilmiye sınıfının da bu yönde uygun fetvalar vermesi Osmanlı Ordusunu Mercidabık ve Ridaniye savaşlarında Memlük ordusuna üstün kılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Merkezileşme, İstihbarat, Ridaniye, Mercidabık, Ateşli Silahlar