Ulakbilge - Sosyal Bilimler Dergisi
www.ulakbilge.com
Cilt 5, Sayı 14  2017/6  (ISSN: 2148-0451, E-ISSN: )
Coşkun KUMRU

NO Makale Adı
1495634494 TEZKİRE-İ HÂCEGÂN’A GÖRE DOĞU TÜRKİSTAN’DA HOCALAR DÖNEMİ

Bu çalışma, Muhammed Sâdık Kaşgârî’nin Tezkire-i Hâcegân isimli eserinin Doğu Türkistan'da bulunan nüshası temel alınarak gerçekleştirilmiştir. 1768-1769 yılları arasında Kaşgar'da yazılmış olup, Çağatay Türkçesi ile kaleme alınan eser 90 varaktan oluşmaktadır. Tezkire-i Hâcegân, Doğu Türkistan tarihinin en önemli kaynak eserlerinden biridir. 1680-1750 arasındaki dönem aynı zamanda Hocaların aktif rol oynadığı önemli bir tarihsel zaman dilimini ifade etmektedir. Kaşgârî eserinde Afak Hoca olarak bilinen Hidayetullah’ın, Cungarların destek ve himayesiyle gücü elde edişini, Hocaların “Aktağlık-Karatağlık” olarak bilinen iki ayrı hizip halinde mücadelesini anlatmakta ve genel itibariyle Doğu Türkistan’ın politik, dinî ve kültürel yapısı hakkında bilgi vermektedir. Tezkire-i Hâcegân Uygur edebiyatının önemli bir tezkiresi olmasının yanı sıra Mahdûm-ı Âzam Hoca Ahmed Kâsânî’nin soyundan gelen hocalar hakkında da önemli malumat sağlamaktadır. Bu bakımdan Tezkire-i Hâcegân Doğu Türkistan hocalarına dair en önemli kaynak eser olma hüviyetini korumaktadır.

Anahtar Kelimeler: Muhammed Sadık Kaşgârî, Tezkire-i Hâcegân, Hocalar Devri, Doğu Türkistan.