Hediyeleşme, gerek Osmanlı öncesi ve muasırı Türk-İslam devletlerinde, gerekse farklı kültür coğrafyalarında devlet geleneklerinde yer alan önemli bir unsurdur. Diplomatik hediyeler, devletlerarası dengenin sağlanmasında önemli rol üstelenir. Bunlar tarafların ekonomik, siyasî, kültürel bakımlardan yakınlaşmalarını sağlamak, siyasî ilişkilerini geliştirmek, işbirliğini pekiştirmek, toplumlar arası ilişkilerin ve sulhun devamını sağlamak vb. dir. Ayrıca hediyeler devletlerin birbirlerine karşı siyasal üstünlüklerini, iktidarlarını, zenginliklerini göstermek ve saygınlıklarını artırmak üzere kullandıkları bir tür sembolik araçlardır. Bu makalede konu, Osmanlı Arşiv belgeleri, kronikler, seyahatnameler gibi kaynaklara başvurularak ele alınmıştır. Buna göre; Osmanlı-Hindistan münasebetlerinde ilk temasın başladığı II. Mehmet zamanında, Behmenî hükümdarının iyi ilişkiler kurmak amacıyla gönderdiği elçiyle karşılıklı olarak diplomatik hediyelerin de gönderilmeye başlandığı görülmektedir. Bundan sonra Hindistan sultanları tarafından cülus tebrikinde bulunmak, Safevilere karşı işbirliği yapmak, Osmanlı-Babür-Özbek cephesini oluşturmak; Osmanlı sultanları tarafından ise Orta Asya’da devam eden karışıklıların ve hanlıklar arasındaki kavgaların sona erdirilmesinde Babürlü desteğini sağlamak gibi nedenlerle mukabil hediyeler gönderilmiştir. Bu hediyelerin cins ve miktarında her iki devletin hükümdarının Türk-İslâm dünyasının liderliği konusunda taşıdığı rekabet önemli bir unsur olmuştur. Hindistan’dan gelenler arasında mücevher kuşaklar, hançerler, doğuya özgü kokular ve kumaşlar önemli bir yer tutmakta; Osmanlıların gönderdiği hediyeler ise kürkler, donanmış atlar, süslü sorguçlar, hançerler ve kuşaklardan oluşmaktaydı.
Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Hindistan, diplomasi, armağan