Ulakbilge - Sosyal Bilimler Dergisi
www.ulakbilge.com
Cilt 6, Sayı 23  2018/4  (ISSN: 2148-0451, E-ISSN: )
Semra KILIÇ KARATAY, Naile Rengin OYMAN

NO Makale Adı
1518773419 OBRUK HALILARINDA KULLANILAN MOTİFLER VE ANLAMLARI

Geleneksel Türk Sanatları içinde yer alan havlı dokumalar sanatsal açıdan çok önemli bir yere sahiptir. Havlı dokumaların üretildiği Obruk köyü, bulunduğu bölge ve taşıdığı kültür değerleri açısından incelendiğinde, önemli verilere sahip olduğu saptanmış, bu yüzden araştırma alanı olarak belirlenmiştir. Niğde İli Bor İlçesi Obruk köyünde yapılan Alan araştırması sonucu elde edilen bilgiler ve görseller derlenerek, bu bildiri hazırlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, havlı dokumalarda Türk (Gördes) düğümü kullanıldığı, çözgü, atkı, ilme ipliklerinin kendi koyunlarının yünlerinden elde edildiği saptanmıştır. Dokuma iplerinin renklendirilmesinde ise bazılarında sentetik bazılarında da doğal boyar madde kullanıldığı görülmüştür. Boyama işlemi, dokumacı kadınlar tarafından ilkel şartlarda yapılmaktadır. Obruk köyü havlı dokuma örneklerine, Obruk köyü camisi ve daha çok evlerde rastlanmıştır. Değişik yerlerden gelip köye yerleşen köy halkı hakkında veri toplanmış, cami ve evlerde rastlanan havlı dokumaların fotoğrafları çekilmiş, bu dokumaların teknik ve sanatsal özellikleri saptanmıştır. Havlı dokumalar genellikle kullanılan motiflerden ismini almışlardır. Bu motifler ise belli bir desenden etkilenmeden dokuyucu kadınların göz ezberi ile ortaya çıkmıştır. Örneğin balık motifi, Çavuşlu motifi, Elmalı motifi bu motiflerden olup dokumaların isimlendirilerek gruplanmasında kullanılmış ve Çeyrek, Taban, Yastık, Desen, Minder halısı gibi dokuma örneklerinde yer almıştır. Obruk seccade dokumalarında ise kullanılan motifler tamamen değişmiş öncesinde Mihraplı veya kandilli dokumaların yerini Kabe veya camii kompozisyonlarının egemen olduğu desenler almıştır. Araştırma, yöre insanı tarafından oldukça geniş bir kullanım alanı olduğu belirtilen havlı dokuma örneklerinin motiflerini tanımak ve tanıtmak amacıyla yapılmıştır. Havlı dokumaların tarihçesi, kullanılan malzemeler, araçlar, uygulanan teknikler, desenler belirlenmiş olup dokumalar belli isim gruplarında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Niğde, Obruk, Dokuma, Geleneksel, Düğüm, Motif